Kış mevsiminde Doğubayazıt'ta kömürün henüz daha egemen olmadığı dönemlerde tezek kışlık yakacağın vazgeçilmeziydi. Son dönemlerde tezek yine kışlık yakacaklar arasında yer aldı.
TEZEK NEDİR?
Genelde büyükbaş hayvanların dışkısı henüz sıcakken, yani hayvan dışkıyı bırakır bırakmaz içine biraz ot, saman karıştırılarak (kolay tutuşsun diye) iki el kullanılarak hamur açar gibi düzleştirilip yuvarlaklaştırılır ve daha sonra düz bir zemine çoğunlukla da bina duvarlarına yapıştırılır. Kuruyunca kolayca kaldırılabilsen diye, zaten kuruyunca yer çekiminden dolayı artık yapışkanlığını kaybettiği için yere düşerler. sonra bunlar üst üste özenle dizilirler, kocaman bir duvar oluşur. Veya ahırdan alınan dışkı dış alana yayılarak basma haline getirilir.
Daha sonra kurutulmaya bırakılan basma tabir edilen oluşmuş kitle düzgün bir şekilde küreklerle kesilip istifnelerek hazır hale getirilen tezek bir ailenin kışlık gereksinimini karşıladıktan sonra arta kalan diğer tezeklerde piyasaya satış için sunulmaktadır.
Tezek hakkında bir çok fıkra ve şiir vardır. İşte bunlara birer örnek;
Köy enstitüleri zamanında doğu illerimizden birinde öğretmenlik yapan bir memur, bakanlıktan mektup yoluyla yakacak için ödenek ister.
bakanlık ödenek yerine bir mektup gönderir. mektupta okulda şimdiye kadar ne yakıldığını ve öğrencilerin ne ile ısındığını sorarlar.
öğretmen hiçbir yakacaklarının olmadığını, idareten öğrencilerin velilerinden temin edilen tezek kullandıklarını, acilen ödenek gönderilmesini söyleyerek bir mektup daha yazar.
bakanlık yine bir mektup gönderir. tezeğin ne tezeği olduğunu ve kalorisinin ne kadar olduğunu sorarlar. Ödeneğin gelmesini beklerken bir mektup daha alan öğretmen sinirlenerek kısa bir not yazar ve postaya verir;
"TEZEK BOKTUR, KALORİSİ YOKTUR."
TEZEK
Dağlarımız kekik
Köylerimiz, tezek kokardı
Anam tezek yakar,
Biz bakardık
Umuda ağıt yakardık
Zordu yaşam, zordu anam
Kar olur, boran olurdu
Kurt uyur, kuş uyurdu
Ben umudu düşünürdüm
Tezek yanar, biz donardık
Kar donar, su donar,
Umut donardı
Tezek yanar,biz donardık
Üşürdü ayaklarım, ellerim
Umutlarım üşürdü
Hala üşürüm,hiç ısınmadım ki
Umudumuz sarı inek
Ne süt,ne et
Koksa da bir kaç tezek
Tezek yanar,biz donardık
Çaresizliği kader sayardık
Ahmet Umut
Doğubayazıt'ın Büyük Ağrı caddesinde sabahın erken saatlerinde traktör römorklarına ve kamyonetlere doldurulan tezekler alıcısını beklemektedir. Doğubayazıt'ın Arzep köyünden tezek satıcısı Murat Konyar tezek satışlarıyla ilgili olarak yaptığı açıklamada; Biz kışlık gereksinimlerimizi karşıladıktan sonra artan tezeğimizi burada pazarlayarak satmaktayız. Bir römork dolu tezeğin fiyatı 150 TL'dir. Satışlara rağbet vardır. dedi.
Halkın Sesi Haber
