XANÎ'NİN ÖLÜMSÜZ ESERİ MEM Û ZİN'DE KIYMET, ÖLÇÜ SAYISI SEKİZDİR
Saki, Allah için gel de iyilik ediver
Cem kadehine bir yudum şarap koyuver
Ki rehavice dönen vefasız çarkın yüzünün üçte ikisini Mani'nin fırçasıyla maviye boyayayım. Ona mavi çark diyeyim. Engin ummanlara yelken açayım. Nil'in kıyısında pramitlere varayım. Kısa ömrün ölçeğini oralarda bulayım. Zaman sıkılasının sesleri olan saat, gün, yıl takvimlerini bileyim. Şu evrene değer biçeyim orada öğrendiklerimin sınavını platon, Aristo, Pythagaros huzurunda vereyim. Yelkenimi sabah yelinin büyüsüne açıp Babil ile Bağdat ile kucaklaşayım. Bilgilerimi İslam atmosferinde zenginleştirip yerli yerine oturtayım.
Evet dostlar! Kısa ömrün en kıymetli cevheri zamandır. Vakit nakittir demiyorlar mı? Vaktin kıymet ölçeğin evrende ki gök cisimleri ile yer cisimlerin konumlarıdır. Uzaydaki cisimler bir yörenge de nizam içinde hareketlidirler. Kimisi tek, kimisi aile gibi yaşar. Zodiyak kuşağı gibi on iki burç yıldız kümesi, binlercesi samanyolu kuşağını oluşturur. Ama benim ailemin efendisi;
Ve çıkınca ateşten olan gözünü
Ve çekince altın saçan kılıcını
.
Boş atlı güneş, günüme başlangıç olur
.
Doğunun o baş atlısı ne zaman ki
Mart ayında dönüp gündönümüne girerdi
Yani gelip yılbaşı burcuna girdiğinde
Hiç kimse kalmazdı konut ve evlerde
.
Mavi kilisenin kubbesinin ışık saçan kandili
Koç oyuğuna aydınlatınca ve edince ışıklı
Newroz bayramının tarihi hep bellidir. Ne kadar hikmet varsa ailenin reisi güneşte ve aile efradı dokuz uyduda mevcuttur.
.
Şu dokuz sedef ki incirlerle dolu
Ak, parlak ve siyah incilerle dolu
Ak uydular parlak güneş ve siyah ay ile dokuz seyare bilirim. Onlar benim yakınların dokuz âlemin arasında sekiz tabaka bilirim.
Sekizi söyleyince tasarımda her katı, bir kıymet ölçüsü diye tartarım. Hata yapmadığımı sınamak için Karun'un mücevherci kuyumcusuna giderim. En kıymetli cevherim altın olduğunu bilerek ona yakın olan gümüşle kıyasını isterim. O altın gümüşten sekiz kat kıymetlidir. Ölçüm budur deyince, hassas ölçümün değerini anlarım.
Son olarak bilge kişi Muhyettini Arabi'nin büyük ebcet tarih sınavına girerim. Sekiz sayısının karşılığı dat yani D harfini görürüm D deyince vefasız Dünya deyip cevabımı bulurum. Tasarımın en kıymetli iki mücevheri Siti Elması ve Zin yakutunu Harun'un hazinesini sekiz katına satmam. Onlarla büyük platon'un devlet teorisini tamamladığında hem Platon memnun olur hem de benim ulus-Devlet tezimin değeri bilinir.
Hipokrat sarraf olsa eğer
Tartı ve kıratla tahmin etse eğer
Ve pazarlık etse Eflatun için
Karun'un bütün hazineleri, bütün
O yüzüklerin pahasının sekizinde birini bile
Karşılayamazdı, uzak görüşlülerin bilgisi ile
Hazırda ki bilgi meclisinde Hipokrat itiraz etti:
-Xanî! Ben kuyumcu, mücevherci değilim. Dertlere derman, hastaya şifa veririm. Belki Tacdin ile Memo'ya çare bulurum.
Meclis üyesi Karun da hiddetle Xanî'ye sırtını döndü:
-Cevherden anlamayanların elmas, yakut yüzük parçacıklarını hazinemin sekiz katı gibi göstermesi ne derece insafa sığar. Sarayda kâtip olan Xanî, hazinemin kıymetinin dökümünün yapılması üstüne vazife midir? Doğrusu mücevherlerimden bir damla taş zümrüt, iki yüzüğün binlerce katına değerdi.
Bilgelerden Platon ayağa kalktı. Kıymet bilen bilgeler! Diye söze başladı:
-ayağa kalkışım genç Xanî'ye olan saygımdan dolayıdır. O çok vefalıdır. Saygı ile Hipokrat ve Karun'dan tardım olarak benim eksikliğimi söylüyor. Doğrusunu söylüyor. Tam 21 22 asır sonra eksikliğimi tamamlıyor.
Xanî'nin tasarım yepyeni bir keşiftir. Yaratıcılığına hayranım buluşu güneş ailemizin sekiz katından biri mavi çarkın değeri kadar anlamlı ve kıymetlidir. Benim devlet terzim gümü ise, onun tezi altındır ve sekiz defa daha kıymetlidir.
Karun zenginin sistemi. Büyük Xanî diyor ki bende aynı kanıyı taşıyorum eğer Tacdin elmasa (hukuka) Mem De yakuta (hürriyete) nişanlanıp evlenebilseler, demokratik hukuk devletini kursalar her gün yüzlerce Karun hazinesi kadar birikim sağlarlar.
Tasarısını dünyaya değişmeyen filozof Xanî haklıdır. Arabi'nin itirazı olmaz ümidindeyim. Sana hayranım ey Xanî! Tasarımına gönülden bağlıyım, dedi.
Xanî Platon'un bu sitayşkar sözlerini dinledikten sonra şükretti. Kutsal kitaplar Kur'an ve Tevrat'ı unutmadı. Evrenin yedi kat olduğunu sekizinci katın yüce makam olduğu, Allah'ın teri olduğunu hatırladı. O makamın adalet katı olduğuna hep iman etmiştir. Ümide kabesi halkın irade ve gönül simgesi Tacdin ve Mem ilk mürvetini hatırladı. Tacdin Siti ile evlenmesi iradenin hukuklu olması şölenin de kapıda duran muhafız Mem'dir.
O hafta bütünü ile gerdek oldu gerdek
Durumlarında haberli olmadı tek fert tek
..
Sekizinci günün seher vaktinde aniden
Rıdvan yürük çıktı cennetin içinde
Yedi günde yaratılan bu evrenin yaşı gibi, uzun zamandır iradesini bekleyen muratsız halk cennet kapıcısı Rıdvan meleği gibi bir Tacdin çıkıp gelirse; Mem'e cennet mekanı olan Zin'ni Mem dünyası kuracaktır. Felek haindir, Beko'ların sayısı ve tuzağı çoktur.
Görüldüğü gibi projemin kıymet sayısı sekizdir. Bedeli dünyadır, yeterisi cennettir. Cennet; zenginlik, güzellik, bereket, verim ve huzurdur. Kaynağı güneşli ilimdir. Yerli yerine konulması hep adaletle olur adalet huzurun şevkâtı anasıdır. Bu kadar ahengi sağlayacak olan Mem bedeline katlanacaktır.
Kaynak: Filozof Xanî'nin tasarımı- H.MEM
