Rojava'da yaşanan olayları yerinde incelemek ve değerlendirmek için Federal Kürdistan Bölgesi Başkanı Mesut Barzani'nin talebiyle Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi tarafından kurulan 7 kişilik Heyet, 19 Ağustos günü Rojava'ya geçmiş ve burada çalışmalarını tamamladıktan sonra 23 Ağustos günü Hewler'e dönmüştü. Heyet yürüttükleri çalışmaları bir rapor halinde Kongre Hazırlık Komitesine sundu.
29 Ağustos günü yapılan Hazırlık Komitesi Olağan Toplantısı'nda rapora ilişkin yazılı bir açıklama yapılmış ve açıklamada Rojava halkının talepleri ve komitenin önerileri dile getirilmişti. Bu açıklamadan sonra Federal Kürdistan Bölgesi Mesut Barzani'nin Sözcüsü Umed Sebah aracılığıyla 3 Eylül günü yaptığı açıklamada Rojava Heyeti'nin raporunda Rojava'da katliam olduğunu belgeleyen herhangi bir kanıtın olmadığını ve heyetin Amude'ye gidişine izin verilmediğini iddia etmişti.
Bu durum üzerine Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi, Federal Kürdistan Bölgesi Başkanı Mesut Barzani'ye yapılan açıklamayı düzeltme çağrısı yapmıştı. Barzani hala düzeltme açıklaması yapmadığı Rojava Raporu'na ulaşıldı.
Ulaşılan raporda, Rojava'da Til Hasil ve Til Aran köylerinde yaşanan katliamın tanıklarıyla yapılan görüşmeler geniş bir şekilde yer alıyor. Tanıkların ifadelerinde öldürülen insan sayısı farklı rakamlarla ifade edilse de, bölgede bir katliamın yaşandığı açık bir şekilde raporda dile getiriliyor. Heyetin Til Aran ve Til Hasil bölgelerine güvenlik nedeniyle gidemediği belirtilen raporda olayın tanıklarıyla Qamışlo'da yapılan görüşmelere ilişkin şu hususlar dile getirildi: "Bölgenin uzak olması, savaş ve gerginlik durumunun sürmesi ve güvenliğin olmamasından dolayı Heyet, bu gölgeyi ziyaret edemedi.
Ama Qamışlo şehrinde Til Aran ve Til Hasil halkından üç ayrı grup ile görüşüldü. Toplam 50 kişiden oluşan bu gruplarda 18 kadın, 11 çocuk, 21 erkek yer alıyordu. Her üç grubun hikayelerinde ve düşüncelerinde farklılıklar vardı ve yaşanan olaylara ilişkinde görüşleri farklıydı. İlk grup toplam 17 kişinin öldürüldüğünden söz etti. Bunlar arasında dört de Cephet El-Ekrad üyesi bulunuyormuş. İkinci grup 25 kişinin öldürüldüğünden söz etti ki, bunların çoğunun rejimin bombardımanı sonucunda öldürüldüğü ve bununla birlikte 300-400 kişinin de tutuklandığı söylendi. Üçüncü grup ise, 20013 Şubat'ının başından 31 Temmuz 2013'e kadarki süre zarfında 70-80 civarında kişinin bölgede öldürüldüğünü ve 177 kişinin de yakalandığını söyledi."
Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi için "Rojava Kürdistanı'nın Durumunu İzleme ve Değerlendirme Heyeti'nin Raporu" başlığıyla kaleme alınan raporun orjinali şu şekilde:
"Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesine
Konu: Rojava Kürdistanı'nın Durumunu İzleme ve Değerlendirme Heyeti'nin Raporu
Federal Kürdistan Bölgesi Başkanı'nın 8 Ağustos 2013 tarihli kararıyla Birinci Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi her dört parçadan (Kürdistan'ın) temsilcilerin katılımıyla Rojava Kürdistanı'nın durumunu yakından izleme ve değerlendirmek için bir heyet oluşturdu. Bu heyet 19 Ağustos 2013 günü Hewler'den yola çıktı ve Semalka-Pişabir Sınır Kapısı üzerinden Rojava Kürdistanı'na geçti ve burada EGRK (Rojava Kürdistan'ın Halk Meclisi) Eş Başkanı Sinem Muhammed'in başkanlığındaki bir heyet tarafından karşılandı.
Heyet 7 kişiden ve 2 yardımcıdan oluştu ve Rojava Kürdistan'ında 5 gün çalışma yürüttü. Bu süre zarfında Dêrîk, Girkêlegî, Enya Şer li gundê Rimêlan Paşa, Rimêlan, Gundê Zexîre, Tirba Sipî, Celaxa, Qamişlo, Dirbesî, Serê Kaniyê şehirlerini ziyaret etti ve toplumun farklı sınıf ve tabakalarından (siyasi çevreler, genç, uzman, avukat, öğretmen, din adamları ve toplumun önde gelenleri, aydın, şehit aileleri, Til Aran ve Til Hasil halkında bir kesim ve Hıristiyan bir heyet) oluşan yaklaşık 400 kişiyle görüştü. Amude şehrini ziyaret etmek için heyet üyeleri her ne kadar başvuru yapmışsa da, heyetin iki üyesi (Delil Amed ve Şilan Eminoğlu) buna karşı çıktı. Karşı çıkmalarının nedeni de o şehirde kendi aralarında sorunlar yaşadığı ve bunların da heyetin görev alanına girmemesiydi. Bundan dolayı da heyetin diğer üyeleri de bu ziyareti yapmamaya karar verdiler.
Heyetinin Rojava Kürdistan'ında toplumsal kesim ve yapılarla yaptığı görüşmelerinin sonucunda şu sorunlar dile getirildi;
1. Rojava Kürdistanı'nda bazı bölgelerin kurtarılmasından sonra Rojava Kürdistanı Halk Meclisi (EGRK) tarafından Asayiş (iç güvenlik görevini üstlenen) ve YPG (sınır koruması görevini üstlenen askeri) isimli güçler kuruldu. Ama sözü edilen bu iki güce ilişkin iki farklı görüş dile getirildi;
a) Rojava Halk Meclisi (EGRK) ve yandaşları bu iki gücü ulusal güçler olarak tanımlıyorlar.
b) Kürt Ulusal Meclisi (ENKS) ve yandaşları bu iki gücü bir partiye bağlı güçler olarak tanımlıyor ve bu iki gücün bir tek tarafın çıkarları için çalıştığını söylüyorlar.
2. Siyasi açıdan Rojava Kürdistanı ikiye bölünmüş. Bu da ENKS ve EGRK'dir. Her ne kadar bu iki taraf arasında bir antlaşma yapılmış ve buna göre Desteya Bilinda a Kurd (Kürt Yüksek Konseyi) oluşturulmuşsa da Hewler Antlaşması'nın hayata geçmemesi, Desteya Bilind a Kurd'a bağlı komisyonların oluşturulamaması ve EGRK'nin Partiya Azadiya Kurdi'ye (ki ENKS'nin üyesi) karşı tutumundan dolayı 5 ayı aşkın bir süredir Desteya Bilind a Kurd'ın toplantıları durdurulmuş.
3. Rojava Kürdistanı sınırlarında Suriye'nin diğer bölgeleriyle süren savaş, Türkiye sınırının kapalı olması ve Güney Kürdistan sınırının (ticaretin) durdurulmuş olması Rojava Kürdistan'da halkının ekonomik sorunlar yaşamasına neden olmuştur. Bu da yaşamsal ihtiyaçların çok pahalanmasına ve temininde sorunlar çıkmasına neden olmuş. Aynı zamanda Rojava'da güvenliğin olmaması ve gerginliğin sürmesinden dolayı bölgedeki tüccarların bir kısmı göç durumunda kalmış, bir kısmı da çalışmalarını durdurmuş.
4. Sağlık ve toplumsal hizmet bakımından Rojava Kürdistanı birçok sorun ile karşı karşıya. Bunlar;
a) Rojava'da birçok bölgede elektriğin olmaması içme suyu kuyuları, ekmek fırınları ve iş yerlerinin durmasına neden oluyor. Bu durumda halkın günlük yaşamını olumsuz etkiliyor.
b) Birkaç hastanenin talan edilmiş olması ve ilaç, uzman kadroların ve özellikle kan tahlillerinin yapılması için gereken özel malzemelerin olmamasından dolayı Rojava Kürdistanı'nın sağlık sorunlarıyla yüz yüze kalmasına neden oluyor.
5. Yukarıda dile getirilen hususlar halkın Rojava Kürdistanı'ndan Güney Kürdistan'a ve Türkiye'ye göç etmesine neden oluyor. Bu durum diğer bölgelerden gelen Arapların onların yerlerine yerleşmesi ve Rojava'nın demografik yapısının değişmesi gibi bir tehlike yaratıyor.
6. Heyetin Kamışlo'da Hıristiyan bir heyet ile yaptığı görüşmede bölgedeki Hıristiyanlar sorunlarından söz ettiler. Kendilerini her ne kadar bölgenin yerlileri olarak görür ve bölge halkıyla benzer sorunlar yaşasalar da aynı zamanda kendilerine özgü sorunları buluyor. Onların söylemlerine göre, Suriye devriminin başladığın günden bu güne kadar Haseke'de 84, Kamışlo'da 16 Hıristiyan kaçırıldı ve sonradan para karşılığı bırakıldılar. Bundan dolayı da onların talepleri;
a) Göç eden Hıristiyanların mal-mülklerinin korunması.
b) Siyasi parti ve sivil toplum örgütleri tarafından eğitim devrelerinin açılmasıyla bölge halkının barış, birlikte yaşam ve birbirini sahiplenme üzerine eğitilmesi.
c) Hıristiyanların bir kenarda bırakılmaması ve bölgenin yürütülmesi mekanizmasına Kürtlerle birlikte katılması.
7. Til Aran ve Til Hasil bölgelerinde meydana gelen olaylara ilişkin; bölgenin uzak olması, savaş ve gerginlik durumunun sürmesi ve güvenliğin olmamasından dolayı heyet bu gölgeyi ziyaret edemedi. Ama Kamışlo şehrinde Til Aran ve Til Hasil halkından üç ayrı gurup ile görüşüldü. Toplam 50 kişiden oluşan bu gruplarda 18 kadın, 11 çocuk, 21 erkek yer alıyordu. Her üç grubun hikayelerinde ve düşüncelerinde farklılıklar vardı ve yaşanan olaylara ilişkinde görüşleri farklıydı. İlk grup toplam17 kişinin öldürüldüğünden söz etti. Bunlar arasında dört de Cephet El-Ekrad üyesi bulunuyormuş. İkinci grup 25 kişinin öldürüldüğünden söz etti ki, bunların çoğunun rejimin bombardımanı sonucunda öldürüldüğünü ve bununla birlikte 300-400 kişinin de tutuklandığını söyledi. Üçüncü grup ise, Şubat 20013'ün başından 31 Temmuz 2013'e kadarki süre zarfında 70-80 civarında kişinin bölgede öldürüldüğünü ve 177 kişinin yakalandığını söyledi.
Kendileriyle görüştüğümüz kişilerin söylemlerine göre bölgedeki çatışmalara katılan örgütler şunlar; Cephet el-Nusra, Irak Şam İslam Devleti, Liwa el Tawhid, Ahrar el Şam, Ketibe ya Salheddin, Ketibeya Azadi (Azad Merii Şeebu isminde Kibaret köyünden biri tarafından kurulmuş ve Abdulcebar el Agidi'n başkanı olduğu Halep Askeri Meclisi'ne bağlı. Onların söylemlerine göre bu tabur Selah Bedredin'e bağlı). Aynı zamanda halk, bu taburun elemanlarının Til Aran ve Til Hasil halkına komşu ve akraba olduklarını söyledi. Ama her ne kadar heyet üyeleri bu taburun üyelerinin isimlerini öğrenmek istedilerse de kimsenin ismini vermediler.
Til Hasil köyünden Cumah Kalu isminde bir kişiyle yapılan görüşmede söylediğine göre, 28 Temmuz 2013 günü Cephet el-Nusra'ya bağlı üzerine doçka monte edilmiş birkaç araç Cephet el Ekrat'ın Til Hasil'deki karargahının etrafını tuttular. Ebu Hazifet el Mısri isminde bir grup komutanlarının Cephet el Ekrat tarafından öldürüldüğünü söylüyorlardı. Ama Cephet el Ekrat'ın silahlı güçleriyse o kişinin öldürülmesinden haberlerinin olmadığını söylüyorlardı. Aynı zamanda Özgür Suriye Ordusu, Ebu Hazifet el Mısri'nin yanlışlıkla kendileri tarafından öldürüldüğünü bildirdi. O günden sonra Til Hasil halkı Cephet el Ekrat karargahı yakınında bir toplantı yaptı. Bundan dolayı da köy halkı Cephet ek Nusra'ya bağlı güçler tarafından camiye toplandı. Halk akşam ezanına on beş dakika kala serbest bırakıldı. Camiden saat 22.00'da yapılan bir çağrıda da Cephet el Nusra halka '29 Temmuz 2013 günü, yarın saat 10.30'a kadar kim köyde kalırsa Apocu kabul edilecek ve canım, malı, mülkü her şeyi kendilerine helal edilecek' dedi. Til Aran halkı Cephet el Nusra'nın camilerden halkın canını, kanın malını helal ettiklerinden söz ettiler.
Sözü edilen her üç gurupta kimsenin elinde öldürülen ve yakalanan birkaç kişinin isminin dışında, hiç kimsenin ismi yoktu. Heyet olarak, öldürülen, yakalanan kişilere ait fotoğraf ya da görüntü istedik, ama şu ana kadar elimize hiçbir şey elimize ulaşmadı.
8. Rojava için Güney Kürdistan ve yardım sever kişi ve kurumların gönderdiği yardım malzemelerinin dağılmasına ilişkin de halkın şikayetleri vardı. Örneğin, gönderilen sağlık malzemeleri ve çocuk sütünün Heyva Sor a Kurdi (özellikle sağlık alanında PYD'ye bağlı bir kurum) tarafından keyfine göre dağıtıldığından söz edildi. Ama Heyva Sor a Kurdi üyeleri ellerine ulaşan tüm yardım malzemelerini liste ve belgelere göre dağıttıklarını ve isteyen herkesin gelip gözlemci olabileceğini söylediler.
Birinci Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi adına heyetin kendileriyle görüştüğü toplumsal kesimlerin ve kişilerin talepleri;
1. İlgili tüm taraflar, partiler ve herkes Hewler anlaşmasının gereklerinin yerine getirilmesini ve Desteye Bilind a Kurd'un (Kürt Yüksek Konseyi), özellikle de uzman heyetlerinin aktif hala getirilmesini talep etti.
2. Savaşın Kürtlerin çıkarına olmadığı, Kürt halkının düşmanlarının artmasına neden olduğu için Kürt bölgesinde savaşın önlenmesi için acilen çalışma yürütülmesi talep edildi. Ayrıca savaş ve barış konusunda tüm tarafların katılması ve kararın tek bir tarafın elinde olmaması istendi.
3. Tüm taraflar arasında bütünlüklü ve ortak bir askeri gücün oluşturulması.
4. Rojava Kürdistanı için acilen ilaç temin edilmesi istendi.
5. Federal Kürdistan ile Rojava Kürdistan'ı arasındaki Semalka Sınır Kapısı'nın ticarete açılması, ama Rojava Kürdistan'ındaki tüm ilgili tarafların katılımıyla yapılacak olan ortak bir programla yürütülmesi, sadece tek tarafın elinde olmaması.
6. Rojava Kürtlerinin Türkiye ve Federal Kürdistan Bölgesine göçünün önünün kesilmesi için çalışma yürütülmesi. Sadece insani durumlar için halkın Federal Kürdistan Bölgesine geçişine izin verilmesi, o da belli bir sure için.
7. Partilerin başkanlık merkezlerinin Rojava Kürdistan'ına dönmesi talep edildi.
8. Kürt tarafları arasında basın yoluyla karşılıklı yürütülen savaşın önlenmesi.
9. Rojava Kürdistan'ında bir kampın kurulması için çalışma yürütülmesi ve kendi yerini bırakmak zorunda kalan halkın bu kamplara yerleştirilsin. Aynı zamanda Federal Kürdistan Bölgesine göç edenlerin Rojava'ya dönmesi için çalışma yürütülmesi.
10. Aydınların ve basın çalışanlarının çalışmalarının engellenmemesi ve basın özgürlüğüne ve çalışmalarına saygı gösterilmesi.
11. Türkiye ile Rojava Kürdistan'ı arasında bir sınır kapısının açılması için Kuzey Kürdistan halkının Türkiye hükümeti üzerinde baskı kurması.
12. Halktan bazı kesimler YPG'ye silah ve mühümmat temininde yardımcı olunmasını telap etti.
13. Kürt Ulusal Kongresi Hazırlık Komitesi tarafından oluşturulan 7 kişilik heyetin önerileriyse şu şekilde dile getirildi.
Kongre Heyeti'nin önerileri:
1. Rojava Kürdistan'ı için acilen ilaç temin edilmesi.
2. Yukarıda heyete sunulan taleplerin hepsinin yerine getirilmesi için çalışma yürütülmesi.
3. Semalka (Pêşabîr) Sınır Kapısı'nın ticarete açılması için yeni bir sistemin indirilmesi ve sınırın tek tarafın elinde bulunmaması." DİHA
