Cevdet Baycan yazıyor…
Cizira Botan’ya yaptığımız gezinin son durağında Medreseyi sor (Kırmızı medrese) yi sizlere tanıtacağım.
Cizre Beyliği döneminde II. Han Şeref Bey tarafında XIV.yüzyılda yaptırılmıştır. Cizre Akkoyunluların eline 1475 yılında geçerken Cizre Emirleri sürgün edilmiştir. Emir Bedrettin oğlu II. Şeref (Hanşeref) Boti Aşireti ve çevre halkının yardımı ile 1508 yılında Cizre'yi alırken duada bulunmuş. "Yarabbi ben tekrar Cizre’yi alabilsem sana bir camii inşa edeceğim" demişti. ALLAH da bu duasını kabul buyurduğundan Kırmızı Medrese'yi inşa ettirmiştir. Cizre'de Dağkapı Mahallesinin Şah Mahallesi ile kesiştiği nokta da sur üzerindedir. Güneyinde Mescit ile altında Şeyh Ahmed El-Cezeri adlı meşhur müfessir, yazar ve şairin türbesi ile, Cizre emirlerine ait aile mezarlığı da vardır.Medresenin içi avlulu olup, doğusunda batısında ve kuzeyinde dershaneler, yemekhane ve öğretmen lojmanları bulunur. Bunların bir kısmı halen yıkık olup, restorasyon çalışmalarına bu yaz başlanacaktır. Mihrabı beyaz taştan olup. Mihrabın çevresini iç bükey üçgenler sıralı bir dizi ters U şeklinde sararak, altlarda da, içe doğru döner. Mihrap boşluğu yarım daire planlıdır. Mihrabın üstü basık ve tuğla kubbe ile örtülüdür. Medresesin güney- batısında kare planlı bir oda bulunur ki, çok güzel motiflerle süslenmiştir. Bu oda Profesör ve Baş müderris odasıdır. Şair ve yazar Şeyh Ahmet El-Cezeri kullandığı gibi, Müftü Molla Zade'nin dedelerinden Şeyh İbrahim Sori de bu odada görev yaptığından burada gömülmüşlerdir. Medrese Cizre'ye özgü kırmızı tuğlalardan örüldüğü için Kırmızı Medrese denilir.
Yapımı bakımından Selçuklu mimari, açık avlulu medrese tipidir. Medreseye önden taşlardan örülmüş 4 basamakla girilebiliyor.Avlusu 15.16 *18.95 m. ölçülerinde dikdörtgen şeklinde olupuzun kenarları doğu ve batı yönlerindedir.Merdese batıda 18.95 m yerden yüksek olmakla birlikte su basmanı yerden 1.10 m yüksektedir.Güney yüzü 3 eyvanlıdır ve medresenin mesciti de bunun içindedir.
Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından bu medresenin birinci sınıf tarihi eser olduğu kabul edilmiş ve restore edilmiştir.
1 nci mezarda :Şereful Bohti oğlu Emir İmadeddin Yatmaktadır.
2 nci mezrada :Emir hacı seyfeddin bohti oğlu emir alauddin oğlu emir şerefuddin oğlu emir bedreddin oğluemir şemsuddin yatmaktadır.
3 ncü mezarda :Şehir merhum emir şemseddin kiriktili oğlu emir haci muhammed yatmaktadır.
4 ncü mezarda :Haci muhammed kiriktili kızı Naz susım yatmaktadır.
5 nci mezarda : mezar taşı okunmuyor sadece "dokuz yüz dört yılı hicir"olarak okunabiliyor.
6 ncı mezarda :mezar taşı okunmuyor sadece "yirmi dokuz teşrinisani dokuz yüz yirmi yedi cuma gündüzün sonunda"ibareleri okunabiliyor.
