Doğubayazıt Toplum Sağlığı Merkezinden Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı hakkında bir açıklama yayınlandı. Açıklama şöyle;
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Nedir?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateş (KKKA), keneler tarafından taşınan bir virüsün meydana getirdiği, şiddetli seyir gösteren ve öldürücülüğü oldukça yüksek (%30) bir hastalıktır.
Bu hastalık ilk olarak 2. Dünya savaşında (1945) görülmüştür. 1969 yılında, Kongo'da görülen virüs ile Kırım'da görülen Hemorajik Ates virüslerinin biyolojik olarak benzer virüsler oldugu gösterilmis bu nedenle hastalık, Kırım Kongo Kanamalı Atesi olarak anılmaya başlanmıştır.
Türkiye'de ilk defa 2002 yılının ilkbahar ve yaz aylarında başta Tokat, Sivas, Çorum, Amasya, Yozgat, Gümüşhane, Bayburt, Erzurum, Erzincan ve çevresi olmak üzere İç ve Doğu Anadolu Bölgelerinin kuzeyi ile Karadeniz Bölgesinin güney kesimlerini kapsayan geniş bir coğrafi alanda görülmüştür.
Ağrı ili hamur ilçesi görülen vakalar nedeniyle 1. Derece bölge Doğubayazıt 3. Derece bölge içerisinde yer almaktadır.
Hangi keneler hastalığı taşır?
30 kene türünün bu hastalığı bulaştırabileceği bildirilmektedir. Keneler otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekilli, 6-8 bacaklı, uçamayan, sıçrayamayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.
Küçük omurgalılar ve özellikle yerde beslenen kuşlar, keneleri enfekte eden en önemli konak grubunu oluşturmaktadır; keneler, biyolojik evrimlerinin değişik safhalarında bu canlılardan kan emerler.
Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir. Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur.
Kimler Risk Altındadır?
Tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar
Veterinerler
Kasaplar
Mezbaha çalışanları
Sağlık personeli
Kamp ve piknik yapanlar, askerler ve korunmasız olarak yeşil alanlarda bulunanlar da risk altındadır.
KKKA hastalığı nasıl bulaşır?
1-Virüsü taşıyan kenelerin ısırması ile: Kırsal kesimde yaşayan ve gerek evcil, gerekse vahşi hayvanlarla ilişkisi olan kimselere, ev hayvanları ve sokak hayvanları ile ilişkisi olanlara ve kırsal kesimde özellikle çalılıklar ve otların olduğu yerlerde piknik, av veya çeşitli amaçlarla bulunanlara bu yolla bulaşma olabilmektedir.
2-Enfekte hayvanların kan ve vücut sıvıları ile temas sonucu: Veterinerler, avcılar, kasaplar ve çiftçilerde, meslek hastalığı olarak görülebilir. Ayrıca bu hayvanların etlerinin hazırlanması sırasında ev hanımlarına ve bu işle uğraşanlara bulaşma olabilir.
3-Hasta kişilerin kan ve vücut sıvıları ile temas sonucu: Doktor, hemşire ve sağlık memuru ve laborantlar gibi sağlık görevlileri ile evde hasta bakan hasta yakınlarına bu yolla bulaşma olmaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Hastalık belirtileri bulaş temasından sonra 1-13 gün içerinde görülür.
Kırıklık
Baş ağrısı
Halsizlik
Kanama pıhtılaşma mekanizmalarının bozulması sonucu;
Yüz ve göğüste kırmızı döküntüler ve gözlerde kızarıklık,
Gövde, kol ve bacaklarda morluklar
Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan
Ölüm genellikle hastalığı ağır seyreden hastalarda, hastalığın 2. haftasında gerçekleşmektedir.
İyileşme, genellikle 10. günden sonra başlar, bazı vakalarda dört haftaya kadar uzayabilmektedir.
Teşhis:
Hastadan alınan kan veya doku örnekleri ile ilgili laboratuarlarda teşhis edilebilmektedir.
Hastalık Taşıyan Kene Tarafından Virüs Bulaştırılan Hayvanlara Ne Oluyor?
Keneler tarafından KKKA hastalığı virüsü bulaştırılan hayvanlarda hastalık insanlara nazaran daha hafif bir şekilde atlatılıyor. Ve ölümcül bir seyir taşımıyor.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi hastalığından nasıl korunulur?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden korunmak öncelikle hastalığa neden olan virüsü taşıyan kenelerden uzak durmak ile mümkündür.
* Kene yönünden şüpheli ve tehlikeli olan bölgelerden uzak durulmalıdır. Hayvanlarla gereksiz temaslardan kaçınılmalıdır.
* Riskli alanlarda (piknik alanları, hayvan barınakları gibi) bulunulan zamanlarda, kenelerin elbiselerin altına girebileceği muhtemel açıklıkları kapatmak çok önemlidir. Uzun kollu kapalı elbiseler giymek ve pantolon paçalarını çorapların içine sokmak, basit görünse de hayli etkili bir önlemdir.
* Elbiselerin açık renkte olması, gelen kenelerin kolayca görülmesini sağlar. Her 2 saatte bir vücudu kene yönünden gözden geçirmek, akşamları eve gelindiğinde vücudu tamamen muayene etmek, kenelerin henüz hastalık etkenini vermeye başlamadan bulunması ve uzaklaştırılması bakımından oldukça önemlidir.
* Vücuda yapışan keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan ve keneye çıplak elle dokunmadan (bir kağıt yada aletle, veya bir pensle cımbızla sağa sola oynatarak, çivi çıkarır gibi) alınmalıdır.,
* Kenelerin üstüne kimyasal dökülmesi, kibrit ile yakılması gibi işlemler kenelerin hastalık etkenlerini aktarma riskini artırabilir. Bu tarz uygulamalardan kaçınılmalıdır.
* Ormanlarda çalışan işçilerin ve ava çıkanların lastik çizme giymeleri veya pantolonlarının paçalarını çorap içine sokmaları kenelerden koruyucu olabilmektedir.
*Keneden korunmada en etkili yöntemlerden birisi de böcek öldürücü emdirilmiş
elbiselerin giyilmesidir. Bu ilaçlar sprey tarzında elbiselere uygulandığında, kenelere karşı birkaç hafta süren çok etkili bir koruma sağlamaktadır. Ancak, bazı sentetik tekstil ürünlerine ve plastik malzemelere zarar verebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
* Hayvan sahipleri hayvanlarını kenelere karşı uygun ilâçlamalı,
* Hayvan barınakları kenelerin yaşamasına imkân vermeyecek şekilde yapılmalı, çatlaklar ve yarıklar tamir edilerek badana yapılmalıdır.
* Kene bulunan hayvan barınakları uygun ilaçlarla usulüne göre ilâçlanmalıdır.
* KKKA insandan insana bulaşabilmektedir, bu nedenle hastalarla temastan kaçınılmalı, zorunlu olarak temas edenler ise mutlaka gerekli tedbirleri almalıdırlar.
* Sağlık personeli bu konuda yayınlanmış rehberlerde belirtilen özel tedbirleri alarak hasta ve şüphelilere yaklaşmalıdırlar.
* Hasta ya da şüpheliler yine konuyla ilgili rehberlerde belirtildiği şekilde izole edilmelidir. Hasta kişinin yakınları koruyucu önlük, maske, bone, galoş kullanmalı. Hasta en kısa zamanda tedavi altına alınmalıdır.
* Hasta kimse veya hayvana ait şüpheli eşyalar, vücut sıvıları, çıkartılar ve cesetlerin dezenfeksiyonunda, % 0,5 klor çözeltisinde 5 dakika tutulması gerekir. Kirli yüzeyler veya tekrar kullanılması gereken malzemelerin dezenfeksiyonu için ise % 0,05'lik klor çözeltileri kullanılmalıdır. Klor solüsyonu, cilt ve gözler için tahriş edici olduğundan dikkatli kullanılması ve uzun süre maruz kalmaktan kaçınılması gerekmektedir. Dezenfeksiyon için bazı başka yöntemler ve ajanlar da bulunmaktadır, ancak en kolay temin edilebildiği ve her yerde bulunabileceği için klor solüsyonu (çamaşır suyu) kullanılması önerilir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin Aşısı Var mıdır?
Hayır. Ancak aşı çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmektedir.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinin Tedavisi Var mıdır?
Hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak hastaya verilen destek tedavisi hayati önem arz etmektedir.
KAYNAKLAR
Hemşire Sonay Bakıray Küçükkaya
