Okul Öncesinde Oyuncak Seçimine Dikkat
Oyun, çocuğun en önemli işi, oyuncakları da en önemli aracıdır.
Eğitim kademesinin ilk basamağı olan okul öncesi, çocukların bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimini destekleyerek, onların yetişkinlik döneminde daha verimli olmalarını ve sahip oldukları potansiyeli tam olarak kullanmalarına olanak sağlar. Yapılan bilimsel çalışmalarda okul öncesi eğitimi alan çocukların gelecekte okul başarısının daha yüksek olduğu ve ilköğretimin birinci kademesinde kendi yaşıtlarına göre bir adım önde oldukları kanıtlanmıştır.
Okul öncesi eğitime başlayan çocukların yaşları itibariyle oyun çağında oldukları bilinmektedir. Oyun, belli bir amaca yönelik olan ya da olmayan, kurallı ya da kuralsız gerçekleştirilen fakat her durumda çocuğun isteyerek ve hoşlanarak yer aldığı, fiziksel, bilişsel, dil, duygusal ve sosyal gelişiminin temeli olan, gerçek yaşamın bir parçası ve etkin bir öğrenme sürecidir. Bundan dolayı oyun, çocuğun gelişimi ve yetiştirilmesi yönünden oldukça önemli bir olaydır. Çocuğun gözü ile bakıldığında oyun, çocuğun en önemli işi, oyuncakları da en önemli aracıdır. Çocuğun bütün yönlerden gelişimine yardımcı olan tüm oyun malzemelerine oyuncak adı verilir.
Oyun ve oyuncaklar, beslenme ve uyku kadar önemlidir.
Oyun ve oyuncaklar çocuğun ihtiyaçlarına cevap veren çok yönlü işlevi olan bir etkinliktir. Çocuğun bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı gelişimi ve eğitimi için oyun ve oyuncaklar, beslenme ve uyku kadar önemlidir. Oyun ve oyuncaklar aracılığıyla, çocuk yaşamla ilgili deneyimler kazanarak bunları gerçek yaşamına uyarlamaya çalışır. Örneğin; 'kedinin fareyi yakalayabilmesi için gerekli hareketleri bir tüy yumağı üzerinde hazırlanması gibi' Sevinç (2009).
Peki, çocuklar için bu kadar önemli olan oyuncaklarda aile bireyleri nelere dikkat etmelidir. Öncelikle çocuğa oyuncak alan kişinin oyuncağın; çocuğun yaşına, cinsiyetine ve gelişim seviyesine uygunluğuna özen göstermesi gerekmektedir. Örneğin; uzmanlar oyuncağın karmaşık olmayıp, çocuğun tek başına da kullanabileceği özellikte olması gerektiğini. Bunun yanında, beceriyi arttırması, merak uyandırması, hem tek hem ortak kullanıma uygun olması gerektiğine dikkat çekmektedirler.
Oyuncak seçiminde diğer önemli bir konu da oyuncağın güvenliğidir. Uzmanlar oyuncağın çocuk sağlığı ve güvenliği açısından bir risk oluşturmaması için, çocuğun yaşına uygun oyuncaklar ile isim ve adresleri belli olan satıcılardan alınması gerektiğini belirterek, özellikle oyuncakların ambalajında oyuncağı tanıtıcı bilgiler ve CE (oyuncak mevzuatına uygun olduğunu gösteren ) işareti olması gerektiğini vurgulamışlardır. Bunun yanı sıra çocuğun sağlığı açısından oyuncağın seçiminde veya oyuncak yapımında çocuğa zarar verecek, kesici veya sivri yönlerinin olamamasına dikkat edilmelidir. Küçük yaştaki çocuklara yutma riski göz önünde bundurularak küçük yuvarlak cisimler oyuncak olarak verilmemelidir.
Anne-baba ve öğretmenlere oyuncak seçiminde uyarılar.
Pehlivan (2005) yaptığı çalışmada oyuncak seçiminde ailelerin ve öğretmenlerin dikkat etmeleri gereken bazı esaslara dikkat çekmektedir.
Oyuncaklar;
· Çocuğun yaşına uygun olmalı
· Çocuğun gelişim düzeyine uygun olmalı
· Çocuğun ilgi, istek ve ihtiyaçlarına uygun olmalı
· Çocuğun farklı gelişim alanlarını geliştirmeye yönelik olmalı
· Farklı türdeki oyunlarda farklı amaçlarla kullanılabilme özelliğine sahip olmalı
· Yaratıcı faaliyetleri teşvik edici olmalı, hayal gücünü uyarabilmeli
· Yetişkinin yaptığı işlerde çocuğun da beceri kazanmasına yardımcı olmalı
· Çocuk tarafından güvenli şekilde kullanılabilecek türde olmalı (boyası çıkan, sivri köşeli, kolay kırılabilen-dağılabilen, cam veya plastikten yapılmış, metal parçalar içeren oyuncaklar seçilmemeli)
· Çocuklarda saldırganlık duygularını ortaya çıkarıcı türden (tabanca, tüfek, kılıç gibi) olmamalı
· Kil, su, kum, plasterin, ahşap gibi doğal malzemelerden yapılmış olmalıdır. Şeklinde belirtmektedir. Anne babalar bu esaslara dikkat ettiklerinde çocukları için daha sağlıklı ve güvenli bir ortam sağlayacakları düşünülmektedir.
