Nihat GÜLTEKİN
İsveç'te yaşayan yazar Rohat Alakom, 'Kağızman-Kars'ın Tadı Tuzu' adlı kitabıyla ilçenin tarihi, kültürel ve toplumsal yaşamına ışık tutuyor.
İsveç'te yaşayan yazar Rohat Alakom, yeni çıkan kitabı "Kağızman-Kars'ın Tadı Tuzunda ilçenin tarihi, kültürel ve toplumsal yaşamını anlatıyor. 2009 yılında yayınlanan Kars Kürtleri'nin ardından, bu yeni kitabıyla doğduğu, çocukluk ve gençlik yıllarının geçtiği Kağızman'ı ele alıyor. Yazar Rohat Alakom, doğup büyüdüğü ilçe olan Kağızman'ı tanıtmak amacıyla üç yıllık uzun soluklu bir çalışma yapmış. Kağızman ile ilgili birçok dilde yazılmış çok az bilinen kaynaklar ışığında okuru uzun bir yolculuğa çıkıyor. Yazar, kitabın içeriği kadar, kitabın tasarımı, baskı ve kağıt kalitesi üzerinde de durmuş.
Belediye yayını
Kağızman Belediyesi tarafından yayınlanan kitaptaki her bölüm, farklı bir ışıltıyla karşılıyor okuru. Kitabın boyutları fotoğrafların daha iyi sunulması için özel olarak tasarlanmış. 300 sayfa olan kitap beş bölümden oluşuyor: Kağızman- Kars'ın Tadı Tuzu, Kağızman Tarih Sahnesinde, Kağızman da çok kültürlülük, Avrupa'nın Kağızman'ı Keşfi ve Kağızman Bölge Halkları Edebiyatında.
Kitabın önsözü Kürtçe ve Türkçe yazılmış. Kitabın giriş bölümünde, 1843 yılında Alman bilim insanı Prof. Karl Koch'un Kağızman hakkındaki sözlerine yer veriliyor: Tüm Türkiye düzeyinde Kağızman kadar her yanı kültürle çevrili ve bende son derece hoş bir izlenim bırakan başka bir yer görmedim.
Toprağı da unutmamak gerek
Toplumsal ve kültürel tarih üzerine kapsamlı bir çalışmaya imza atan yazar, halkın kendi önünü iyi görmesinin yolunun geçmişi iyi bilmesinde yattığını vurguluyor. Gelecekte herkesin, özellikle de çocukların tarihsizlik, bilgisizlik ve karanlık içinde boğulmaması için mikro, küçük ölçekli çalışmaların mutlak anlamda yapılmasını öngörüyor. Alakom, büyüklerinin kendilerine yazılı belge bırakmadığını, bundan hareketle kendilerinden sonraki kuşaklar için bir şeyler yazmanın kaçınılmaz bir hal aldığını vurguluyor.
Yazar İsveç'te yaşadığı için buranın yazımsal kültüründen etkilendiği görülüyor. Bu ülkede hemen her şey ile ilgili yazınsal çalışmaların yapılması, yazarı da böyle bir çalışmaya sevk ediyor. Her kasabanın, köyün, beldenin tarihini yazmak böylece insanın ekmeğini yediği, suyunu içtiği toprakları unutmamak gerekliliğinden hareket ediyor.
Kağızman hakkında bilinmeyenler
Kağızman Belediyesi, 1923 yılından beri hizmet veriyor. Yeşil tarihi kasabayı anlatan bu kitaba imza atan belediye, tarihinde ilk kez böyle bir çalışmayı halkla buluşturmuş oluyor. Yüzyıllar önce birçok yabancı gezginin Kağızman vadisine yönelişini, orada değişik araştırmalar yaptıklarını görmekteyiz. Alman bilim insanı Karl Koch ve Rus bilim adamı Vladislav Masalksiy gibi kişiler Kağızman'ı dünyaya tanıtmış, dikkatleri Aras nehri üzerindeki bu kasaba üzerine çekmişlerdir. Yazar bu çalışması ile tarihçiler, gezginciler, yazarlar, anlatıcı ve meddahların Kağızman hakkındaki az bilinen veya hiç bilinmeyen konu ve noktaları ön plana çıkarmaktadır. Kitapta geçtiği gibi Kağızman sadece Kars'ın tadı tuzu değil, bağ ve bahçeleriyle, kaynak sularıyla, ırmaklarıyla, dağları ve yaylalarıyla incelenmesi gereken bir yer.
Kitapta yer alan yüze yakın eski fotoğraf bizi bir kez daha geçmiş yüzyıllara, tarihte kalan eski Kağızman'a götürüyor. Bu fotoğrafların büyük bir kısmı ilk kez bu kitapta yayımlanıyor. Bu fotoğraflardan her biri, başlı başına bir şeyler ifade ediyor.
Tarihi ve kültürel yolculuk
Geçmiş yüzyıllarda birçok halk ve etnik grubun temsilcileri yörede yaşamıştır. Kağızman farklı halkların dillerin ve dinlerin bulunduğu Kafkasya'nın bir aynasını ve bir minyatürünü oluşturuyordu. Çeşitli nedenlerden dolayı şu an ilçede sadece Kürtler ve Türkler kalmış.
Eski yıllarda Kağızman konusunda Rusça, Ermenice ve Gürcüce yazılmış birçok kaynağın var olduğu biliniyor. Bu kaynaklar yüzyıllar geçmesine rağmen ne yazık ki hala gün ışığına çıkarılıp, sistematik olarak araştırmacı ve okuyuculara sunulmuş değil. Bu kitapta Temurê Xelil'in, Erivan devlet arşivinde bazı belgeleri Rusça ve Ermeniceden çevirdiğini görüyoruz. Ayrıca, Ermenistan Milli Kütüphanesi'nden yöneticiler ve Firîda Hecî Cewarî'nin de bazı belgeleri çevirdiğini, Mehmet Gültekin ise bulduğu Kağızman romanı ile hem yazara hem de kitaba katkı yaptıklarını öğreniyoruz.
Kağızman Kars'ın Tadı Tuzu kitabı bir solukta okunacak tarihi ve kültürel bir yolculuk. Kağızman bu kitapla kendini yeniden keşfediyor, okuyalım, okutalım. Umarım bu çalışma bizim diğer belediyelerimize örnek olur ve her belediye küçük ölçekli tarih çalışmasına yönelir, il ve ilçelerin tarihlerini yazım çalışmalarına yönelirler.
