Xani Konferansında Baycan konuştu
Ağrı Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği(AKYAD) tarafından düzenlenen Aristo ve Farabi'den sonra üçüncü öğretmen Filozof Ehmedê Xanî'yi anlama ve yaşatma projesi kapsamındaki Ağrı Halk Eğitim Merkezinde gerçekleştirilen Ehmedê Xanî'nin fikir dünyası konferansında AKYAD Başkanı Mehmet İzci Tarafından Xanî çalışmalarına katkılarından dolayı Araştırmacı-Yazar Cevdet Baycan'a plaket veridi.
Baycan Plaket sunumu sırasında yaptığı konuşması şöyle: İnsan anasından doğduğunda anası ona bir isim verir Ünlü filozofun doğal ismi Ehmedê Xanî'nidir. Bu isim hakkı hiçbir zaman değiştirilmez. Nasıl ki George W.Bush,Obama,Aristo ismi değiştirilmiyorsa, Ehmedê ismide doğaldır, asla değiştirilemez. Oysa bazı ilim ve irfan yuvaları üniversitelerde , bazı kamu kurum,kuruluşlar ve bazı yazar ve çizerler inatla ısrarla Ehmedê'yi Ahmet, Xanî'yi Hani diye kullanmaktadırlar. Bu yanlıştır zira Ahmet Hani dediğimiz zaman Ahmet nerede, Hani Ahmet anlamı çıkıyor. Oysa Ehmedê ismini kullanmak kişinin kutsal bir hakkıdır. Bu kutsal hakkı asla değiştirilemez.
Kürt filozof Ehmedê Xanî'yi Ehmedê Xanî yapan özellik nedir?
Xanî'yi Xani yapan iki özellik vardır.
1- Xanî Sarayda yetişmesine rağmen, saray kültürünü değil de, halk kültürünü seçmesi ve kültürü yaymasıdır.
2- Sevgidir. Xani insana değer verir. İnsan onun için sevgidir. Sevgi aşktır. Aşk bilim ve sanattır. Bilim aydınlık, sanat güzelliktir. Güzellik adalete eşittir. Bedeli ise meşrulaştırılmış insan duygusudur.
Xanî Kürt Ulusal destanı veya onlar destanı Mem û Zin yazılış nedenini şöyle sıralar:
1- Bir çok ulusun kitapları vardır. Kürtlerinde kitapları yoktur dedirtmemek için. 2- Kürtlerin aşk ve mecazi aşktan anlamadıklarını dedirtmemek için. Xanî'ye göre aşk nedir derseniz Xanî için aşk doğruluktur, aşk gerçekliktir, aşk özgürlüktür, bağımsız şahsiyetliktir.
3- 1789 Fransız devriminden 94 yıl önce Xanî yurtseverlik ve ulusseverlik kavramlarını ortaya atarak mazlum ve boyunduruk altında olan halkların kurtuluşunun özgürlükçü, demokratik hukuk normlarına dayalı ulus-devlet anlayışında aramaları gerektiği için.Bu üç kural Xani'nin ana dili kullanmasının nedenleri olarak ta kabul edilir.
Şimdi size Xanî'nin ilim ve eğitime önem verdiği belirten anlamlı bir şiirini okumak istiyorum.
MECLİSİM EMİRİ
Meclisin emiri gülmese, mutripler ne yapsın
Gülümseyen bir gonca yoksa Şeyda bülbülleri ne yapsın
Güzellerin heykeline nazar sahipleri gerek
Bakan hayranı yoksa dilber Ziba ne yapsın
Karşılıksız çıkmaz meydana yiğit savaşçı
Güçlü bir el sarılmayınca, kınındaki kılıç ne yapsın
Öğrencinin bilimde, erdemde gözü yoksa
Bilgenin dağarcığındaki bilgiler ne yapsın
Xanî'nin şiirleri birer incidir, uyarıdır ama
Ülkede okuyucu yoksa şairler ne yapsın
